Autorki: Joanna Węgrzynowska, Agnieszka Milczarek

Czy widziałeś w swojej szkole, jak silniejszy uczeń popycha na korytarzu słabszego?

Czy obserwowałeś, jak grupa chłopców ze starszej klasy wpycha się przed kogoś

do kolejki w szkolnym sklepiku?

A może słyszałeś, jak twoi koledzy i koleżanki wyśmiewają się z czyjegoś nazwiska?

Pewnie nie raz byłeś świadkiem takich aktów przemocy, chociaż nie myślałeś, że to przemoc. Wielu uczniów uważa, że takie sytuacje są "normalne", bo zdarzają się codziennie, a "prawdziwa" przemoc to broń, krew i brutalna walka.

To nie jest prawda!

Pamiętaj:

Przemoc to nie tylko bicie, ale wszystkie sytuacje, kiedy silniejszy, bardziej pewny siebie lub starszy uczeń/grupa uczniów krzywdzi słabszego od siebie.

W szkole możesz spotkać trzy rodzaje przemocy:

przemoc fizyczna:

• bicie
• kopanie
• opluwanie
• szarpanie
• niszczenie rzeczy
• zamykanie w pomieszczeniu
• wyłudzanie pieniędzy
• okradanie

przemoc słowna:

• przezywanie
• wyśmiewanie
• grożenie
• obgadywanie
• poniżanie
• szantażowanie

przemoc bez słów i kontaktu fizycznego:

• wrogie miny i gesty
  (może to być kciuk skierowany w dół; zatykanie nosa, kiedy dana osoba jest obok)
• izolowanie
  (nie dopuszczanie kogoś do zabawy, rozmów, czasem rano ustala się, że do danej osoby nikt się nie odezwie, nikt z nią nie usiądzie)

Prawie każdy uczeń przynajmniej raz doświadczył przemocy ze strony rówieśników. Nie jest to przyjemne być obgadanym, przezwanym czy oplutym. Najtrudniejsze jest jednak ciągłe dokuczanie ze strony tych samych osób.

Taka długotrwała przemoc nazywa się znęcaniem.

Przemoc to niesprawiedliwość, krzywda i cierpienie drugiej osoby!

Przemoc nie powinna mieć miejsca w szkole!

Jeśli chcesz wiedzieć, co myśli o przemocy większość twoich kolegów i koleżanek - przeczytaj: >>> Jesteśmy przeciw przemocy

Jeśli spotyka cię przemoc ze strony innych uczniów - możesz być w trudnej sytuacji. Zapewne czujesz lęk, smutek, wstyd albo samotność. Czasem myślisz sobie: "do niczego się nie nadaję", "jestem gorszy", "świat jest okropny", "zawsze będę już nieszczęśliwy".

Wiele osób, kiedy ktoś je krzywdzi, myśli i czuje się podobnie.

Warto, abyś wiedział:

• Nie jesteś winien, że cię to spotyka.
  Nikt nie zasługuje na takie traktowanie. I nikt nie ma prawa cię tak traktować.
• Nie jesteś jedyny.
  To przydarza się wielu dzieciom. Gdyby w każdej szkole zebrać na korytarzu wszystkich uczniów, którzy doświadczają przemocy kilka razy w tygodniu
  - utworzyliby jedną klasę.
• Nie jesteś skazany na przemoc. Przemoc można powstrzymać.

Co możesz zrobić?
Przede wszystkim nie poddawaj się! Możesz sobie pomóc! Zacznij działać!

W wielu sytuacjach możesz poradzić sobie sam. Warto, abyś znał kilka sposobów radzenia sobie np. z przezywaniem, wyśmiewaniem, wrogimi minami, gestami itp.

Sposoby na przemoc:

• Spróbuj ignorować to, co mówią sprawcy, udawaj, że cię to wcale nie obchodzi. Nie pokazuj, że jesteś smutny lub zły. Twoje zdenerwowanie sprawia im satysfakcję i zachęca do dalszego atakowania.
• Staraj się wyglądać na pewnego siebie - chodź wyprostowany (plecy proste, podniesiona głowa). Możesz ćwiczyć taką postawę w domu, przed lustrem. Pamiętaj, że sprawcy poszukują uczniów wyglądających na takich, którzy się przestraszą i nie obronią.
• Ćwicz swój głos - odpowiadaj pewnym i mocnym głosem, postaraj się patrzeć sprawcom w oczy. Często osoby w twojej sytuacji mówią cicho i nieśmiało, a to może zachęcać sprawców do dalszego zaczepiania.
• Jeśli ci dokuczają - najlepiej odejdź. Nie przejmuj się, co o tobie pomyślą. Pamiętaj, im dłużej będziesz stał i słuchał tym większą zabawę będą mieli sprawcy.
• Miej przygotowaną odpowiedź np.: "Dziewczyny, nie macie nic innego do roboty?", "To nie jest w porządku wyśmiewać się z kogoś", "Możesz sobie mówić co chcesz, mnie to nie obchodzi".
• Powiedz krótko i stanowczo, że się nie zgadzasz na takie traktowanie np.: "Nie mów tak do mnie", "Nie zgadzam się", "Nie nazywam się tak".
• Spróbuj być dowcipny. Poczucie humoru jest często najlepszą "bronią" na agresję. Jeśli potrafisz śmiać się w takiej sytuacji, sprawcy widzą, że się niczym nie przejmujesz. Prawdopodobnie zostawią cię wtedy w spokoju. Poćwicz takie odpowiedzi w domu.
• Spróbuj zaskoczyć sprawców. Zrób coś, co zbije ich z tropu, zdziwi np. udawaj, że nie dosłyszysz ("Co mówicie? Głośniej. Ale, że co ja robię? Nic nie słyszę. itd.); upozoruj, że mdlejesz ("Chłopaki, kręci mi się w głowie od tego przezywania, chyba zemdleję"); może zmień temat ("Widzieliście nową wersję Warhammera?") itp.
• Powiedz o tym swojemu przyjacielowi lub dobremu koledze/koleżance. Będziesz czuł się o wiele lepiej, gdy podzielisz się swoim zmartwieniem. Poproś o pomoc i radę. Czasem wystarczy wspólne spędzanie czasu na przerwach. Sprawcy częściej atakują pojedynczych uczniów.
• Poradź się rodziców lub kogoś bliskiego. Opowiedz im o swoim kłopocie. Dorośli mają różne, sprytne pomysły, jak rozwiązać taki problem. Warto skorzystać z ich wiedzy.

Istnieją też groźniejsze sytuacje w szkole np. wyłudzanie pieniędzy, próby pobicia. Co wtedy?

• Nie daj się sprowokować do walki. Twoja sytuacja może się pogorszyć (zostaniesz zraniony, będą cię dalej prześladować). Sprawcy są często silniejsi i mają pomocników. Spróbuj wykorzystać opisane wyżej sposoby albo uciekaj.
• Trzymaj się jakiejś grupy uczniów. Być może sprawcy nie odważą się wtedy do ciebie podejść.
• Jeśli chcą pieniędzy i grożą pobiciem - lepiej oddaj im to, co masz. Twoje zdrowie jest ważniejsze od kilku złotych.

O każdej z takich sytuacji poinformuj dorosłych.
Takie zachowania to już przestępstwo. Dorośli powinni natychmiast zareagować.

Jeśli wykorzystałeś różne sposoby obrony,

a sprawcy ciągle ci dokuczają - koniecznie powiedz o tym dorosłym.

Powiedz rodzicom, komuś bliskiemu,

wychowawcy, innemu nauczycielowi.

Potrzebujesz ich pomocy. Nie cierp w samotności.

Im szybciej to zrobisz, tym szybciej przemoc może się skończyć.

Pamiętaj:

• Informowanie dorosłych nie jest żadnym donoszeniem na kolegów ale szukaniem pomocy. Sprawcy postępują źle, łamią normy i powinni ponieść odpowiednie konsekwencje.
• Nie jesteś skarżypytą, walczysz o bezpieczeństwo w szkole. Mówiąc o przemocy dorosłym, pomagasz także innym dzieciom, które spotyka to samo.
• Jeśli nikomu o tym nie mówisz - krzywdzisz siebie i chronisz sprawców.

Wiemy, że nie jest łatwo opowiedzieć o dokuczaniu dorosłym. Możesz bać się zemsty twoich kolegów, koleżanek albo nie wierzyć, że twoja sytuacja się zmieni.
Pamiętaj, jest to możliwe. Dorośli mają większą władzę i możliwości działania.
Skorzystaj z ich pomocy.

Jak to warto zrobić:

• Spisz w zeszycie wszystkie sytuacje, w których stosowano wobec ciebie przemoc (będzie ci łatwiej o nich mówić).
• Wybierz dorosłą osobę, do której masz zaufanie (mama, tata, ktoś z rodziny, wychowawczyni, pedagog szkolny, ulubiony nauczyciel, rzecznik praw ucznia w szkole, ktoś z dyrekcji...);
• Poproś ją o rozmowę na osobności, bez świadków (w domu, w sali lekcyjnej, w pokoju pedagoga);
• Opowiedz o konkretnych sytuacjach, które ci się przydarzają (gdzie się to działo, kto był sprawcą, co robił). Opisz swoje uczucia np, że jest ci przykro, źle, samotnie, że nie możesz już tego dłużej znosić (czasem dorośli nie rozumieją, że np. wyśmiewanie może komuś przeszkadzać). Jeśli jest to wychowawczyni, możesz poprosić ją, aby nie rozwiązywała tego problemu przy całej klasie, albo nie ujawniała sprawcom twojego nazwiska (nauczyciel może powiedzieć sprawcom, że sam postanowił przerwać przemoc). Czasem jednak wychowawca będzie potrzebował twojej pomocy - łatwiej będzie mu podjąć różne działania.
• Poszukaj następnej osoby, jeśli ta pierwsza ci nie pomogła. Nie zniechęcaj się po nieudanej próbie. Znajdź kogoś, kto może coś zrobić.

Twoi rodzice mają prawo wymagać od szkoły,

aby zapewniła ci bezpieczeństwo.

Szkoła ma zaś taki obowiązek.

Wielu nauczycieli zawiadomionych o przemocy wśród dzieci

stara się robić wszystko, żeby rozwiązać problem.

Istnieją niestety szkoły obojętne na problem przemocy. W przypadku kiedy szkoła w ogóle ci nie pomaga, a ty nie masz już siły znosić ciągłych upokorzeń, możesz skorzystać z "ostatniej deski ratunku" - zmienić szkołę. Nie będzie to łatwe, ale dzięki temu zyskasz spokój. Będziesz mógł bez lęku chodzić do szkoły i uczyć się. Poznasz nowych rówieśników, z którymi na pewno się zaprzyjaźnisz.

Na zakończenie chcemy zachęcić cię do korzystania z pomocy psychologów. Może tam, gdzie mieszkasz jest poradnia pedagogiczna albo ośrodek dla dzieci i młodzieży, może ktoś prowadzi jakąś grupę dla osób w twoim wieku. Rozejrzyj się, poszukaj kogoś miłego, kto mógłby z tobą porozmawiać, pomóc uwierzyć we własne siły, dać wsparcie w ciężkich chwilach.

Najważniejsze to nie być samemu w tak trudnych sytuacjach!

Trzymamy za ciebie kciuki!

Napisz do nas!: blizej_dziecka@przemocwszkole.org.pl

Jeśli doświadczyłeś przemocy ze strony swoich kolegów lub koleżanek i udało ci się przed nią obronić - powiedz innym, jak to zrobiłeś / zrobiłaś. Podziel się własnym doświadczeniem - może pomożesz swoimi radami innym uczniom? Czekamy na twoją historię, zapewniamy anonimowość.
Najbardziej praktyczne pomysły (ale tylko te, które same nie są przemocą) zamieścimy w specjalnej części "Poradziliśmy sobie z przemocą".